Yerli Malı haftası ilkokul
yıllarından kalan hoş bir hatıradır. Hafta boyunca yapılan etkinliklerde yerli
malının ülke ekonomisi için önemine dikkat çekilir bütün öğrencilerden yerli
malı getirmeleri istenirdi. Kimimiz nohut, bakla, kuru fasulye kimimizde ev
yapımı reçel, marmelat vb. yiyecekler getirirdi. Etkinlikler kapsamında öğretmenlerimiz
de alışveriş yaparken öncelikle yerli ürünü tercih edilmesi gerektiğini
öğütlerdi.
Temelde yerli malı kullanılması;
ülkemiz dövizlerinin dışarıya gitmesini önler. Bunun yanında insanlarımızın iş
bulmasına ve dolayısıyla toplumumuzun refahının artmasına katkı sağlar. Bu
yönleriyle ekonomimiz için öncelikle ele alınması gereken konular arasındadır.
Yerli malı kullanımının
artmasında, büyük bir alıcı olan kamunun rolü büyüktür. Bugün toplam ilaç
alımının %95’ini yapan kamu, ilaç alımında sağladığı fiyat avantajını artık
ilaçların yerlileştirilmesi, yeni ilaçların araştırma geliştirme
faaliyetlerinin Türkiye’de yapılması gibi konularda da göstermelidir.
Yerlileştirme alanlarına 3.
Köprü, 3. Havaalanı, Hızlı Tren ve Metro ve Nükleer Santral Projelerini de
ekleyebilir. Diğer taraftan THY ve Pegasus Hava Yolları’nın yapacağı uçak
alımlarında da yerlileştirme konusunu gündeme alınmalıdır.
* Yerli oranının %50 üstü olmasının
faydalarını sıralayalım.
* Teknoloji transferi ile üretim kabiliyetimizi ve
kapasitesini arttırması,
* Know How transferi ile mevcut teknolojilerin
ülkemizde de üretilebilmesi,
* Cari açığın azaltılmasına olan pozitif etki,
* İşsizliğin azaltılması,
* Stratejik yatırımlarda dışa bağımlılığın
azaltılması, stratejik öneme sahip yapıların, ürünlerin, santrallerin ülkemizde
üretilebilmesi,
* Bölgesel gelişmişlik farklarını azaltıcı etkisi
şeklinde sıralanabilir.
Yerlileştirmede metot nasıl
olacak?
Offset Yasası şeklinde bilinen
yerlileştirme uygulamalarında; ülkemize uçak satan, santral yapan işletmeler
ile üretimlerinin belirli bir oranını ülkemizde yapmaya mecbur tutan alım
sözleşmeleri imzalarsak ve bu noktada milli bir irade ortaya koyarsak bu konuyu
halletmiş oluruz. İşletmelere ben senden şu kadar uçak alırım ancak aldığım
uçakların parçalarının %50’sinden fazlasını Türkiye’den alacaksın
diyebilmeliyiz. Zira hem THY hem de Pegasus’un alacağı toplam uçak sayısı
yaklaşık 250 – 300 civarında. Bu kadar fazla âdeti olan bir alım sözleşmesinde
alıcının da elinin kuvvetli olduğu bir gerçektir.
Eğer ki satıcı işletme ülkemizde
hem kendinin üretim yapabilmesinin hem de taşeron bulmasının çok maliyetli
olduğu konusunda sorunlar ortaya koyuyor ise bu konuda üretimi yapacak
işletmelere TÜBİTAK, KOSGEB, Ekonomi Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı gibi
kuruluşlardan destek sağlanmalıdır.
Uçak, Nükleer Santral yapma
kabiliyetimizin olmadığına göre “Yerlileştirmeyi” nasıl yapacağız?
Amerika’yı yeniden keşf etmenin
bir anlamı yok. Gelişmiş ülkelerin gerisinde kalan ülkelerin yaptığını gibi
yani taklit ederek yapacağız. Uçak
aldığımız Airbus ve Boeing şirketleri kendi ürettikleri parçaların teknik
resimlerini ülkemizde ki işletmelere gönderecek KOBİ’lerimizde birebir
üretecek. Hele bir de taklit ederken ürünlere kendimizden de inovatif bir
şeyler katabilirsek ki bunun adı imovasyon oluyor tadından yenmez bir hal alır.
Stratejik ürün olan bu yatırımlarda proje sadece taklit etmeyi amaçlasa da yine
TÜBİTAK, KOSGEB gibi kurumlar bu yatırımları yapacak KOBİ’lere destek
vermelidir.
Offset yasası 1933 yılından bu
yana “Buy American” ile uygulanıyor. Dünyada da offset yasası uygulamalarının
birçok örneği var. Ülkemizde bu konuda geçte olsa 2007 yılında çıkan “Offset
Uygulamalarına İlişkin Tebliğ” ile bir adım atmış. Ancak şunu ifade etmekte
fayda var ki tebliğin biraz daha açılması hatta zorunluluk teşkil etmesi
açısından bir “Offset Yasasına” dönüştürülmesi gerekiyor. Yasada; uçak
parçalarının %50’si ülkemizde yapılacak ve bu %50’nin %50’si KOBİ’ler
tarafından gerçekleştirilecek gibi net ifadelerin bulunması uygulanabilirlik ve
sürdürülebilirlik açısından çok önemli.
Ancak bu yasayı çıkararak ülkemiz
KOBİ’lerinin gerçek anlamda teknolojik altyapısının ve üretim kabiliyetinin
artmasına olanak sağlamış oluruz.
Yorumlar