Girişimcilik destekleri ile
ilgili yazılarımızdan sonra girişim sermayesi hakkında kısaca bilgi vermemiz
gerektiğini düşünerek “Girişim Sermayesi ve Ülkemizdeki Durumu” yazımızı kaleme
aldık. KOBİ’lerimize ve girişimcilerimize faydalı olması temennisi ile…
Murat Vargı, elinde bir iş planı
ile 1990ların başında Türkiye’nin büyük işadamlarını dolaştı tek tek.
Kariyerine başladığı Koç projeyi reddetti. Sakıp Sabancı da daha sonra projeye
katılmadığı için “İçim yanıyır içim” diye yanacaktı. En sonunda Mehmet Emin Karamehmet
projeye tamam dedi ve Turkcell doğdu. Her ne kadar Murat Vargı projenin sahibi
ise de yatırımcı Çukurova Grubu finansmanın tamamını sağladığından büyük ortak
oldu. Murat Vargı halen Turkcell’in %2,32’sine sahip. Fakat bu hisseler onu
Türkiye’de bir dolar milyarderi yapıyor. Murat Vargı, aslında projesine yatırım
yapacak birini aramıştı. Murat Vargı’nın yaptığı girişim sermayesi olmasa da iş
fikri sahiplerinin elde proje ile dolaşıp finansman aradığı bir ülkedeyiz. Bu
girişimciler için alternatif bir finansman modeli de girişim sermayesi.
Girişim sermayesi son yıllarda
adını sıkça duyduğumuz bir kelime. Hatta Türkçe’de nasıl adlandırılacağı sorun
olmakta ve sonunda venture capital (risk sermayesi) olarak, private equity’de
(bireysel girişim sermayesi) olarak isimlendirilmektedir. Yeni kurulan
işletmeler risk sermayesi ile, büyüme eğiliminde olan işletmelere yatırım da
bireysel girişim sermayesi olarak anılmaktadır. Biz her ikisine de şimdilik
girişim sermayesi diyeceğiz.
Temel amaç; yeni kurulan ve
büyüme potansiyeline sahip işletmelere sermaye katkısında bulunan
yatırımcıların belli bir sürenin sonunda yatırımdan çekilerek hisselerini ya
girişimciye ya da üçüncü şahıslara satması veya şirketin durumu uygunsa borsaya
açılarak yatırımından kar elde etmesidir. Yatırımcı tabii ki kar elde etmek
ister. İş fikrinin sahibi de bu süreçte belki ticarileşmeye bile fırsat
bulamadan parlak ama çöp olmuş fikirler arasında yerini alabilecek fikrinin iş
hayatına girdiğini ve kendine de iyi bir kar bıraktığını görmüş olur. Bu anlamda
bu bir alternatif finansman örneğidir.
İş Meleklerinden farkı, girişim
sermayesinde yatırımcının da işletme yönetimi üzerinde söz sahibi olması fakat
bu hakkını işletmeye mentorluk yani yol göstericiliği yaparak kullanmasıdır.
Muhtemelen yatırımcı, iş becerileri zayıf olan iş fikrinin sahibini doğru yer
ve zamanda yönlendirerek fikir sahibinin işletme yönetim kabiliyetine pozitif
katkıda bulunması hem beklenir hem de teşvik edilir.
Türkiye’de ve dünyada başarılı
örnekleri de mevcut. Türkiye’de Mobiliz Araç Takip Sistemleri, Mikro Ödeme gibi
işletmeler son dönemde ortaya çıkan başarılı örneklerden. Microsoft, FedEx,
Apple gibi işletmeler de Amerika’daki başarılı örneklerden.
Girişim ve Risk Sermayesi, son
yıllarda en çok internet şirketlerini desteklemek için kullanılmakta. Fakat
yoğun olarak enerji ve biyoteknoloji işletmelerinin finansmanında da
kullanıldığı görülmekte.
Girişimcileri destekleyen her tür
yenilikçi finansman modelinin desteklenmesi gibi girişim sermayesi de devlet
tarafından desteklenmektedir. TÜBİTAK’ın bu konuda çalışmaları olduğunu
duyuyoruz ama henüz ayrıntıları netleşmiş değil.
Öte yandan TOBB’un büyük hissedar
olduğu KOBİ A.Ş. aslında bir Risk Sermayesi işletmesi olarak kurulmuş olmakla
birlikte bugüne kadar sadece dokuz farklı işletmeyi portföyüne almış görünüyor.
Rhea Grubuna satılan Vakıf Risk ve sektörün başarılı işletmelerinden İş Girişim
Sermayesi sektörün önde gelenlerinden olmakla birlikte, SPK’ya göre 11 Girişim
Sermayesi Yatırım Ortaklığı bulunmaktadır.
KOSGEB ile Avrupa Yatırım Fonu,
Türkiye’deki Girişim Sermayesi Fonlarını desteklemek için 2007 İstanbul Risk
Sermayesi İnisiyatifi (IVCI)’ni kurdular. IVCI, doğrudan işletmeler yerine
işletmelere ortak olacak fonları desteklemektedir ve şu ana kadar 9 ayrı fon
desteklenmiştir. Ayrıca yine IVCI ortakları, daha çok büyüme eğiliminde olan
işletmeleri destekleyecek daha büyük bir fonların fonu kurma
hazırlığındadırlar.
Bunların yanında kısa bir süre
içerisinde Avrupa Birliği fonlarından da desteklenecek G-43 isimli yeni bir fonun
Eylül – Ekim aylarında kuruluşunun açıklanacağı beklenmektedir.
Türkiye’de girişim sermayesinin
yatırımcı tarafı önümüzdeki günlerde hareketleneceği benzemektedir. Öte yandan hala tartışılması
gerekli konular vardır ve bunları belki başka yazılar da tartışmalıyız. Girişim
Sermayesi her zaman başarılı bir model midir? Yatırımcının mı Girişimcinin mi
yoksa her ikisinin de mi işine geliyor? Büyük işletmeler neden girişim
sermayesi şirketleri kuruyor? Amaç piyasaya giren yenilikçi fikirlere yatırım
yapılması mı?
Yorumlar