Esnaf ve Sanatkârların Sorunları ve Çözüm Önerileri

Esnaf işletmelerinin değişen tüketim alışkanları ile varlıklarını sürdürebilmeleri, kar elde edebilmeleri giderek zorlaşmaktadır. Günümüzde bakkal, hırdavatçı,  zücaciyeci, vb. tüm esnaflar; tüketici alışkanlıklarının değişmesi, AVM’lerin giderek yaygınlaşması, ürün çeşitliliklerinin az olması, e-ticaretin artması, yeniliğe açık olmama, finansmana erişim gibi nedenlerin etkisi ile önemli ölçüde ekonomik kayba uğramaktadır.

Şimdi gelin kültürümüzde sağlam bir yeri olan Esnaf ve Sanatkârların önemini kaybetmelerinin sebepleri ve çözüm önerilerini açıklayalım.

1-  Tüketici alışkanlıklarının değişmesi: Alışveriş, ürün/hizmet satın almanın yanında, çocukların oyun oynayabileceği, yemek yenip kahve içilebileceği hatta sinemaya veya bowling salonuna gitmeyi de kapsayan çok fonksiyonlu bir yapı haline dönüşmüştür. Esnaf ve sanatkârlar tüketiciye bu alanda alternatif sunamamaktadır.

2-  AVM’lerin yaygınlaşması: Önceleri sadece büyük şehirlerde yer alan AVM’ler bugün birçok ilde faaliyet göstermektedir. Ülkemizdeki AVM sayısı 396’a ulaşmıştır. Sayının giderek artması ve özellikle çocuklara yönelik gerçekleştirilen etkinlikler, aileleri güven unsuru da dikkate alınarak AVM’lere yönlendirmektedir.

3- Ürün çeşitliliklerinin az olması: Esnaf ve sanatkârlarda ürün çeşitliliği, dükkân alanının dar olması, yetersiz öz sermaye, stok maliyetleri, saklama koşullarının uygun olmaması, düşük satış adetleri gibi nedenlerle büyük marketler ve alışveriş merkezlerine göre oldukça azdır. Günümüzde tüketicinin ürün/hizmet satın almadan birçok markayı hem beğeni hem de ekonomiklik açısından değerlendirdiğinde Esnaf ve sanatkârların ürün gamı yetersiz kalmaktadır.

4- e-ticaretin artması: e-ticaret tüm dünyada büyümektedir. Geçtiğimiz yıl büyük ülkelerde perakende sektörü yerinde sayarken e-ticaret yüzde 12 büyümüştür. Türkiye’de 2,5 milyar dolarlık e-ticaret hacmi ile her 5 internet kullanıcısından biri internet üzerinden alışveriş yaparken Avrupa’da bu oran iki katından biraz fazla, ABD’de ise bu oran dört katına yakındır. Türkiye’de sadece internet kullanıcısı genç kullanıcılara bakıldığında ise bu kesimin yüzde 97’sinin internet üzerinden alışveriş yapmaktadır. Paylaşılan tüm bu veriler Türkiye’de e-ticaretin önünün son derece açık olduğunu gösteriyor. Özellikle genç kullanıcıların internet üzerinden alışveriş yapma alışkanlığına sahip olma oranı, uzun yıllar boyunca e-ticaretin yükselmeye devam edeceğinin net bir şekilde ifadesidir. 

5- Yeniliğe açık olmama: Ankara, Sakarya ve İzmir illerinde faaliyet gösteren KOBİ’ler üzerinde gerçekleştirdiğimiz bir anket çalışması sonucuna göre; Esnaf ve sanatkârların olarak nitelendirebileceğimiz 250.000 TL’nin altında ciroya sahip şahıs işletmelerinin %53’nde yeni fikir üretilirken, bu rakam Anonim, Limited ve Kolektif Şirketlerde (Tacir işletmeler) %70’dir. Aradaki %17’lik fark esnaf işletmelerin yeniliğe daha az açık olduğunun göstergesidir.

6- Finansmana erişim: Esnaf ve sanatkârların finansmana erişim kapasiteleri bankacılık mevzuatı ve bilançolar nedeniyle istenilen seviyede değildir. Ülkemizde Esnaf ve sanatkârların toplam krediler içerisinde ki payı %23’dür. Kredi temin etmek isteyen Esnaf ve sanatkârların ya güçlü bir teminat ya da iki devlet memurunun kefil olması istenmektedir. Bu da krediye erişim imkânını zorlaştırmaktadır.

7- Ucuz marketlerin yaygınlaşması: BİM, A101, ŞOK gibi ucuz ürün sunan marketlerin yaygınlaşması özellikle bakkal ve küçük ölçekli süpermarketleri bitirme noktasına gelmiştir. Düşük fiyat politikası sunan bu marketler cirosu düşük olan marketlerin korkulu rüyası haline gelmiştir.

Çözüm Önerileri: 

     Esnaf ve sanatkârların kendilerini devem ettirebilmeleri amacıyla aşağıda yer alan maddelerin uygulanmasını faydalı olacağı kanaatindeyiz.

1- Birbirine yakın lokasyonlarda açılacak olan dükkan sayısının Esnaf Odası tarafından belirlenmesi (Aynı mahallede 3-4 bakkal olmasın gibi)

2- Dükkan açmak için belirli kriterler getirilmesi

3- Esnaf ve sanatkârların ticari faaliyetlerinde  (Alım-Satım- pazarlama) işbirliğine yönlendirilmesi (KOSGEB İşbirliği Güçbirliği Desteği Yazımıza mutlaka göz atın.)

4- Vergi ve Bağkur ödemelerinde kolaylıklar getirilmesi

Esnaf ve sanatkârların işletmelerinin zayıf yönlerini, kısmen çözüm önerilerini,  yukarıda özetlemeye çalıştım. Bir sonraki yazımda Esnaf işletmelerin avantajlarını ve inovatif uygulamalar gerçekleştirerek fark oluşturan esnafları göreceğiz.

Editörün Notu: Sizlerin de çözüm önerileri varsa lütfen yorumlar bölümünde paylaşın bekliyoruz.